Wezens van de nacht

Fantastische dieren die zich ’s nachts openbaren!

Als we door de Bretonse folklore wandelen, komen we huisdieren tegen die beginnen te praten. Vaak krijgen ze deze gave alleen op kerstavond of bij speciale gelegenheden. Hun woorden kunnen ook bloedstollend zijn als ze aanstaande sterfgevallen aankondigen, en sommigen weten zelfs wie de Ankou zal zijn in het nieuwe jaar… Gelukkig onthullen ze aan iedereen die ze kan horen hoe ze verborgen schatten kunnen ontdekken. Ze hebben ook andere talenten, waarvan de meest gewaardeerde het spuwen van goud is, en niet uit de mond, zoals de ezel in Peau d’Âne of de Rode Geit van Ardenne.

Dan is er nog de grote groep nachthonden en merries, zwarte of grijze dieren. Vaak duivels, zijn ze, net als de roodogige ki-du (zwarte hond), bewakers van helse plaatsen, meestal moerassen, die van de Monts d’Arrée in het bijzonder. Donkere of bleke cavals leiden de onwetenden die erop durven te rijden naar de hel: hun verwantschap met de Schotse Poka, het Jura Gauvin paard, het Vendée Mallet paard, enz. is duidelijk zichtbaar. Vergeet niet dat het Engelse woord voor nachtmerrie night-mare is, een woord waarvan de gangbare vertaling nachtmerrie is…

De Belle Jeannette van Brocéliande

In Brocéliande, net als elders, kan er van alles gebeuren als de aarde haar licht verliest. In de schemering verschijnen angstaanjagende hybriden en La Belle Jeannette is de eerste die haar gezicht laat zien – is het een snuit, een bek, een mond? De getuigen van haar verschijningen zijn vaag en verward. Dit is des te begrijpelijker als je weet dat, om hen te straffen voor het feit dat ze hem niet op tijd en met het grootste respect hebben begroet, de vogel-wolf-snavel-vis hen heeft meegenomen en in de verte heeft gegooid, beroofd van hun geheugen. Niet fataal, maar toch jammer.

Isole en de blauwe stier

Maar de nacht in het bos herbergt ook de zielen van dieren met een groot hart, zoals de Blauwe Stier, afstammeling van godheden die hier al lang voor het christendom werden vereerd. Op een boerderij in Mauron ontfermde dit prachtige dier, een beetje een tovenaar, zich over de kleine Isole, die mishandeld werd door de vrouw van haar vader. Hij gaf haar te eten en hielp haar in leven te blijven. Op de dag dat Isole zich realiseerde dat haar vriend, die nu te oud was, veroordeeld was (er was nog geen sprake van productiviteit, maar de geest was er), vluchtten ze ’s nachts beiden het bos in. Maar onderweg moest de stier zulke zware gevechten leveren dat het machtige dier, nadat hij ze allemaal had gewonnen, bij zonsopgang stierf aan de rand van het bos. Zijn graf is er nog steeds, opgaand in de natuur, en zijn schaduw loopt naast die van Isole tijdens de sterrennachten.

Pas op voor de wasvrouwen van de nacht!

In het licht van wat komen gaat, lijken zelfs de schadelijkste fantasiedieren aangenaam gezelschap: het ergste moet nog komen. Wanneer de duisternis eindelijk over de heide heerst, zweven er wil-o’-the-wisps rond om reizigers naar onstabiele gebieden te lokken, waar ze het risico lopen vast te komen zitten… Bij het water van de Rauco, diep in de Val sans Retour, slaan de wasvrouwen van de nacht hun bevuilde lijkwaden uit. Wee elke onvoorzichtige persoon die ’s avonds in de buurt van het water wandelt, en nog meer elke onnadenkende persoon die de waarschuwingen vergeet. Praat niet met deze vrouwen, geef ze geen antwoord, en als je ze toch wilt helpen met het uitwringen van het linnen dat te zwaar is voor hun uitgemergelde armen, vergeet dan niet om je in dezelfde richting te draaien als zij. Anders zal de dood de arme zwerver grijpen, die verdronken in de beek zal worden gevonden, zijn armen gebroken en zijn ziel verloren.

Pas op dat je je ziel niet aan de duivel verkoopt!

En er komt nog meer! Eerst het belangrijkste. De duivel, gevangen onder de preekstoel van de kerk van Campénéac, is dol op dorpszielen die gemakkelijk te misleiden zijn. Een discrete, zelfs sluwe duivel. Een oude visser in de buurt van de Comper vijvers, op mistige avonden, een nobele oude man met de bijnaam Dom Guillaume op een heideveld… Geen opera Mephisto, geen vlammen, hooivorken, zwavel, sardonische grijnzen. Gewoon een demon die bekwaam genoeg is om mensen te verleiden, zoals op de dag dat hij zich over de inwoners van Concoret ontfermde en beloofde niets anders te doen dan hen gelukkig maken. Hij hechtte zich aan hen, overlaadde hen met materiële goederen, eer en plezier, en de goede mensen ontdekten egoïsme, hebzucht, afgunst, het verlangen om te doden voor meer rijkdom, meer macht… Het resultaat van zijn nagekomen belofte was niets dan ongeluk. Vele zielen, zwart gemaakt door de 7 hoofdzonden die wijd en zijd werden beoefend, gingen naar de hel om daar te roosteren.

Om nog maar te zwijgen van geesten en spoken…

Wat kun je ’s nachts nog meer verwachten in het betoverde bos? Geesten, spoken, geesten. We huiveren misschien voor hun bestaan, maar ze zijn zachtaardig en ongevaarlijk, zoals de witte dame of de verloofden van Trécesson.